مدیریت عاطفه در خانه . تفسیر کاربردی قرآن برای خانه و خانواده

مدیریت عاطفه در خانه . تفسیر کاربردی قرآن برای خانه و خانواده

 

مدیریت عاطفه

 

در تفسیر قرآن برای خانه و خانواده، به دنبال نکاتی هستیم که در زندگی و مدیریت خانواده بتوانیم بکار ببندیم. سوره مبارکه حمد را پیش روی داشتیم و در مورد « بسم الله » نکته ای را بررسی کرده و در مورد آن اندیشیدیم. امروز درمورد دو واژه « رحمان » و « رحیم » تفکر خواهیم کرد.

این دو واژه در دو جای سوره حمد آمده است. یکی در آیه اول ( بسم الله الرحمن الرحیم ) و دیگری در آیه سوم ( الرحمن الرحیم)

در آیه اول می گوید به نام خدایی که رحمان و رحیم است. یعنی کار خود را با نام خدایی که رحمان و رحیم است آغاز می کنم و از او کمک و یاری می طلبم.

در آیه دوم سوره حمد می خوانیم: الحمد لله رب العالمین. سپاس و ستایش مخصوص خدایی است که همه عالمیان را پرورش داده و تربیت کرده است.

چگونه تربیت کرده ؟

تربیت

منبع تصویر

در آیه سوم، پاسخ همین سوال را می دهد:

او در تربیت همه عالمیان که انسان ها بخشی از آن هستند، بنای پرورش و اساس تربیتش را بر لطف و مهربانی قرار داده است. یعنی با خودش قرار گذاشته که قبل از هر چیز، نسبت به همه مخلوقات خود، لطف و رحمت داشته باشد و پس از پایان کار، تشویق و تنبیه کند و صبر کند تا تربیت شوندگان کار خود را انجام دهند و سپس او در روز جزا (یوم الدین)، ثواب و عقاب را پیش کشد. البته ثواب و عقاب با مکافات و آثار یک عمل فرق دارد. هرکس در دنیا آثار اعمال خود را می بیند و به مکافات اعمال نادرست گرفتار می شود و یا از برکات اعمال شایسته خود بهره مند می شود.

در بسیاری از موارد می بینیم صبر خدا بسیار طولانی تر از توقع ما می شود. برای نزدیک شدن ذهن به مطلب، مثالی می زنم. بسیار پیش آمده که در دوران های مختلف تاریخی، اتفاقاتی رخ داده که رهبر یک گروه و یا یک جامعه در قبال آن صبر کرده تا در زمان مناسب اقدام نماید و یا طرفدارانش، خود متوجه مطلبی شوند و یا به موضوعی یقین کنند. گاه صبر این رهبران آنقدر طول کشیده است که موجب بدبینی و تردید بخش مهمی از هواداران و پیروانش شده است. گویی که مربی و تربیت کننده بنایی برای برخورد ندارد. و گاه ما تربیت شوندگان، گمان می کنیم که گویی خدای متعال بنا ندارد توجهی بنماید. اما صبر و تحمل کلید حل بسیاری از مسائل است.

 

امام على عليه السلام می فرماید: لايَعْدَمُ الصَّبُورُ الظَّفَرَ وَ انْ طالَ بِهِ الزَّمانُ‏  (نهج‏البلاغه، حكمت ۱۵۳) انسان صبور، پيروزى را از كف نخواهد داد گرچه پس از زمانى دراز باشد. ( حكمت نامه پارسيان ، غلامرضا حيدرى ابهرى ، ص۴۴۷ )

در مدیریت عاطفه ، در عرصه خانه، شرکت و موسسات، ما نیز باید رنگ خدایی بگیریم و در مواقعی که امکان همرنگ شدن با خدا وجود دارد، مثل او عمل کنیم. البته در برخی مواقع، انجام یک کار در شان خداست و هیچ بنده ای حق ندارد همچون خدا باشد. نمونه اش صفت « تکبر » است. « بزرگی کردن » صرفا برای کسی برازنده است که واقعا بزرگ باشد و ما مخلوقات که کوچک هستیم نباید تکبر داشته باشیم. البته « بزرگی کردن » با « بزرگواری کردن » فرق دارد.

یکی از جاهایی که ما می توانیم تا حدودی همرنگ خدا شویم، عرصه ی بسیار مهم تربیت است. ما موقعی می توانیم مورد اعتماد فرزندانمان واقع شویم و آنها در مشکلاتشان از ما یاری بخواهند که نیازهای عاطفی آنها را به خوبی برآورده کنیم و از ابزار و امکانات تربیتی که نصیبمان شده به خوبی استفاده کنیم. یعنی در عرصه مدیریت عاطفه موفق عمل کرده باشیم.

عاطفه و لطف نیز دو گونه است. عاطفه عمومی و عاطفه اختصاصی.

به مطلبی در تفسیر نمونه، جلد یک صفحه ۲۲ توجه می کنیم:

« رحمت عام و خاص خدا :

مشهور در ميان گروهى از مفسران اين است كه صفت «رحمان» ، اشاره به رحمت عام خدا است كه شامل دوست و دشمن، مؤمن و كافر و نيكوكار و بدكار می باشد، زيرا می دانيم « باران رحمت بی حسابش همه را رسيده، و خوان نعمت بی دريغش همه جا كشيده » همه بندگان از مواهب گوناگون حيات بهره ‏مندند، و روزى خويش را از سفره گسترده نعمتهاى بی ‏پايانش بر می گيرند، اين همان رحمت عام او است كه پهنه هستى را در بر گرفته و همگان در درياى آن غوطه‏ ورند.

ولى « رحيم » اشاره به رحمت خاص پروردگار است كه ويژه بندگان مطيع و صالح و فرمانبردار است، زيرا آنها به حكم ايمان و عمل صالح، شايستگى اين را يافته‏ اند كه از رحمت و بخشش و احسان خاصى كه آلودگان و تبهكاران از آن سهمى ندارند، بهره‏ مند گردند.»

حالا ما چگونه باید خانواده خود را تربیت کنیم؟

 

خانواده

 

ما نیز باید همه رفتارمان در خانه از سر لطف و مهربانی باشد و دو گونه لطف در خانه داشته باشیم. لطفی عمومی که در همه حال و همیشه به همه اعضای خانواده برسد و لطفی اختصاصی که مخصوص مطیع ترین و بهترین های اعضای خانواده باشد.

 

سوالی مطرح می شود که با برخورد دوگانه خود موجب تفرقه و اختلاف افکنی و رقابت ناسالم بین فرزندان و یا حتی مادر و فرزندان نمی شویم؟

پاسخ این است که قرار نیست بین اعضای خانواده تبعیض قائل شویم. لطف عمومی قابل مشاهده و لمس برای همه است و لطف اختصاصی را فقط کسی که مورد لطف واقع شده است می تواند درک کند.

تبعیض

منبع تصویر

 

تبعیض

منبع تصویر

تبعیض

منبع تصویر

 

لطف عمومی از جنس سخت افزاری و قابل مشاهده است و لطف اختصاصی از جنس نرم افزاری است و با چشم و گوش قابل درک نیست. لطف عمومی را در اوقات عمومی که برای خانواده برنامه ریزی می کنیم، نشان می دهیم و لطف اختصاصی را در اوقات اختصاصی برای همسر و فرزندان نشان می دهیم.